Τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα είναι πιο καθαρά στη χρήση, όχι όμως στην κατασκευή τους. Τι προκαλεί και πώς θα αντιμετωπιστεί αυτό το πράσινο παράδοξο;

Όλοι οι κατασκευαστές έχουν θέσει ως βασικό στόχο τους τη μείωση του ανθρακικού αποτυπώματος σε κάθε στάδιο δραστηριοποίησης.

Παραγωγή και αποτύπωμα

Πρόκειται για αναγκαιότητα από τη στιγμή που τα ηλεκτρικά έχουν μηδενικές εκπομπές CO2 κατά τη χρήση, όμως πολύ υψηλότερες κατά τη παραγωγή τους. Σύμφωνα με μια πρόσφατη έκθεση της συμβουλευτικής εταιρίας McKinsey, ένα ηλεκτρικό έχει περίπου διπλάσιο αποτύπωμα παραγωγής από ένα εσωτερικής καύσης.

Ένοχη γι’ αυτό κατά κύριο λόγο είναι η μπαταρία. Η κατασκευή της απαιτεί μια σειρά ενεργειών υψηλών ενεργειακών απαιτήσεων:

• από την εξόρυξη πρώτων υλών σε κάποιο μακρινό μέρος, όπως η Βολιβία
• μέχρι τη διύλισή τους -πιθανότατα στην Κίνα-
• και στη συνέχεια την κατασκευή κυψελών μέσω μιας επίσης ενεργοβόρας διαδικασίας.

Η McKinsey υπολογίζει πως το 40%-60% των εκπομπών CO2 που δημιουργούνται κατά την παραγωγή ενός ηλεκτρικού προέρχεται από την μπαταρία:

• 15%-20% από τον απαιτούμενο χάλυβα
• 10%-20% από το αλουμίνιο
• 10% από τα πλαστικά και το καουτσούκ.

Δεδομένου του βεβαρυμμένου ισοζυγίου άνθρακα των ηλεκτρικών στην παραγωγή, απιτούνται από τους κατασκευαστές ισοσταθμιστικές ενέργειες για μηδενικό περιβαλλοντικό κόστος. Οι περισσότερο φιλόδοξοι, όπως η Stellantis, η JLR και η Mercedes-Benz έχουν θέσει το χρονικό όριο για μηδενικό ισοζύγιο CO2 πριν από το 2040.

Στόχος μηδενικού αποτυπώματος

Οι περισσότεροι ωστόσο στοχεύουν στο 2050 όπως ορίζει η Συμφωνία του Παρισιού του 2015 για την κλιματική αλλαγή.

Οι προεκτάσεις ωστόσο του συγκεκριμένου ζητήματος είναι εξαιρετικά σύνθετες. Για παράδειγμα, η μετατροπή των εργοστασίων με ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές αποτελεί μόνο μια παράμετρο για τη μετάβαση.

Τρόπος αντιμετώπισης

Ο υπολογισμός και η ρύθμιση των εκπομπών που έχει η παραγωγή ενός προϊόντος σημαίνει την παρακολούθηση της αλυσίδας εφοδιασμού σε όλο το βάθος της.

Η Polestar είναι μία από τις εταιρείες που στοχεύει στη διαφάνεια σχετικά με τα κατώτερα επίπεδα προμήθειας εξαρτημάτων.

Η σουηδική εταιρεία που ανήκει στον όμιλο Geely μετά από μελέτες κατέληξε στο ότι οι συνολικές εκπομπές CO2 του ηλεκτρικού Polestar 2 με τη μεγάλη μπαταρία εξισώνονται με αυτές ενός πετρελαιοκίνητου Volvo XC40 μετά από σχεδόν 110.000 km αν η ενέργεια που χρησιμοποιείται για τη φόρτιση δεν είναι αποκλειστικά πράσινη.

«Είχα την αίσθηση πως η βιομηχανία της μόδας είχε μεγάλο πρόβλημα», σημειώνει η επικεφαλής του Τμήματος Βιωσιμότητας της Polestar, Fredrika Klaren.

«Όταν όμως μπήκα στον χώρο της αυτοκινητοβιομηχανίας, είδα έναν κλάδο που γνώριζε ακόμη λιγότερα για την αλυσίδα εφοδιασμού του.

Πρακτικά οι αυτοκινητοβιομηχανίες γνωρίζουν σε βάθος μόνο τους Tier 1 προμηθευτές τους.

Οι προμηθευτές

Όμως ο ρόλος τους στην αλυσίδα εφοδιασμού σημαίνει ότι μπορούν να ασκήσουν πίεση στους προμηθευτές τους για μείωση του άνθρακα.

Η JLR, απαίτησε από τους προμηθευτές Tier 1 στρατηγική απανθρακοποίησης σύμφωνα με τα δικά της πρότυπα.

Ο ρόλος των εθνικών κυβερνήσεων είναι επίσης πολύ σημαντικός σε αυτό το επίπεδο.

Δεν έχει νόημα αν μια χώρα έχει παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές,και εξαρτάται από την Κίνα, με τις υψηλές εκπομπές.

Η μελέτη της McKinsey υπολόγισε ότι μια μπαταρία νικελίου που παράγεται στην Κίνα έχει εκπομπές CO2 108 gr/kWh, όταν η ίδια μπαταρία που κατασκευάζεται στη Σουηδία έχει 45 gr/kWh χάρη στην πιο καθαρή ενέργεια από βιοκαύσιμα και υδροηλεκτρική παραγωγή.

Αντιμετώπιση από την ΕΕ

Η Ευρωπαϊκή Ένωση σχεδιάζει να αντιμετωπίσει το πρόβλημα με τον μηχανισμό CBAM (Carbon Border Adjustment Mechanism), μέσω του οποίου θα επιβάλλεται πρόσθετη εισφορά εκπομπών άνθρακα σε προϊόντα που προέρχονται από χώρες που δεν τηρούν αυστηρούς περιβαλλοντικούς κανόνες.

Πρόκειται για μια μορφή προστασίας που αποσκοπεί στην εξίσωση των όρων ανταγωνισμού για τους Ευρωπαίους παραγωγούς που χρησιμοποιούν καθαρότερη αλλά πιο ακριβή ενέργεια.

Από την άλλη πλευρά, οι εισαγωγές θα γίνουν ακριβότερες και ο Ευρωπαϊκός Σύνδεσμος Αυτοκινητοβιομηχανιών (ACEA) προβλέπει αύξηση τιμών των υλικών.

Εν τω μεταξύ η Ε.Ε. θα επιβάλλει τη σήμανση των μπαταριών που θα αναγράφεται το ανθρακικό αποτύπωμα καθώς και το επίπεδο ανακυκλώσιμων υλικών που χρησιμοποιούνται.

Η πορεία προς το μηδενικό αποτύπωμα CO2 είναι λοιπόν μεγάλη και περίπλοκη. Ωστόσο, ένα μεγάλο βήμα προς την επίτευξη του στόχου είναι σχετικά εύκολο να γίνει. Σε πρόσφατη έκθεση βιωσιμότητας ο όμιλος VW αναφέρει σχετικά: «Περίπου το 90% της μείωσης εκπομπών άνθρακα στην οποία στοχεύει ο όμιλος μπορεί να πραγματοποιηθεί μέσω του εξηλεκτρισμού της γκάμας, την ανακύκλωση και τη μετάβαση σε ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές».

Περισσότερη ανακύκλωση,λιγότερη εξόρυξη

Η ενέργεια που απαιτείται για την κατασκευή ενός EV θα μειωθεί με μπαταρίες για ανακύκλωση και επαναχρησιμοποίησή ως στατικές μονάδες αποθήκευσης ενέργειας.

Το Διεθνές Συμβούλιο Καθαρών Μεταφορών (International Council of Clean Transportation) υπολογίζει ότι 1,2 εκατομμύρια μπαταρίες από ηλεκτρικά και plug-in υβριδικά αυτοκίνητα θα φτάσουν στο τέλος της ζωής τους το 2030, ενώ το 2040 θα φτάσουν τα 14 εκατομμύρια και το 2050 τα 50 εκατομμύρια.

Εάν αυτές ανακυκλωθούν θα μπορούσε να μειωθεί η ζήτηση για νέα εξόρυξη λιθίου, κοβαλτίου, νικελίου και μαγγανίου κατά 3% το 2030, 11% το 2040 και 28% το 2050.

Οι πρώτες ύλες από ανακύκλωση έχουν το 1/4 του αποτυπώματος άνθρακα στα πρωτογενή υλικά, σύμφωνα με τη McKinsey.

Επιπλέον, η μείωση της εξόρυξης αμβλύνει έναν από τους φόβους της μετάβασης στην ηλεκτροκίνηση: την εξάρτηση από τις χώρες που είναι πλούσιες σε πόρους.

Η Fredrika Klaren, επικεφαλής του Τμήματος Βιωσιμότητας της Polestar, χαρακτηρίζει την εξόρυξη ως την «πιο διαβόητη, διεφθαρμένη βιομηχανία στον κόσμο». Οι νέες τεχνολογίες, όπως οι μπαταρίες ιόντων νατρίου, υπολογίζεται ότι θα βοηθήσουν, καθώς θα μειώσουν την ανάγκη για σπάνιες πρώτες ύλες.

 Χρονοδιάγραμμα αυτοκινητοβιομηχανιών

• Stellantis 2038,
• JLR 2039,
• Mercedes 2039,
• Hyundai 2045,
• Toyota 2050,
• VW Group 2050,
• BMW 2050,
• Ford 2050,
• Renault 2050,
• Nissan 2050